POSTAWA PRAWNA
W dniu 6 grudnia 2018 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2176).Podstawowym założeniem rozporządzenia była potrzeba ujednolicenia i scalenie w jeden dokument warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji urządzeń transportu bliskiego.
Jedną z najistotniejszych zmian jakie wprowadziło nowe rozporządzenie jest wymóg odtworzenia i rejestracji przebiegu eksploatacji urządzeń transportu bliskiego (UTB) w celu dokonania oceny jego stanu technicznego. Znowelizowane przepisy mają za zadanie uregulowanie obszaru eksploatacji UTB z niewiadomą historią eksploatacji i przebiegiem, przy zachowaniu akceptowalnego stopnia bezpiecznego funkcjonowania tego typu urządzeń. Wymóg odtworzenia historii eksploatacji UTB odnosi się do tzw. resursu, który zgodnie z definicją określoną w w/w. rozporządzeniu podaje, że resurs to parametry graniczne stosowane do oceny i identyfikacji stanu technicznego określone na podstawie liczby cykli pracy i stanu obciążenia UTB w założonym okresie eksploatacji z uwzględnieniem rzeczywistych warunków użytkowania. Warto zauważyć, że parametry graniczne danego urządzenia lub jego komponentów są zależne od wielu czynników jak np. roku wytworzenia, rodzaju materiału, bądź zastosowanej technologii.
Kontrola stopnia wykorzystania resursu urządzenia i/lub jego mechanizmów opiera się na analizie liczby cykli pracy i stanu obciążenia UTB w założonym okresie eksploatacji z uwzględnieniem rzeczywistych warunków użytkowania. W osiągnięciu tego celu ważne jest, aby eksploatujący na bieżąco prowadził rejestr przebiegu eksploatacji urządzenia (np. odnotowując ilości cykli w dzienniku konserwacji). W niektórych przypadkach zapisy powinny dotyczyć nie tylko urządzenia jako całości, lecz również poszczególnych mechanizmów, gdyż właśnie one mogą osiągać swój resurs w różnych, czasem wcześniejszych terminach.
Celem spełnienia wymagań rozporządzenia, eksploatujący może zlecić działania związane
z określeniem resursu, oceną stanu technicznego osobie kompetentnej. Za osobę kompetentną uważa się osobę fizyczną lub prawną posiadającą doświadczenie w projektowaniu, budowie i konstruowaniu lub utrzymaniu ruchu UTB, posiadającą wystarczającą wiedzę z zakresu przepisów i norm oraz sprzętu potrzebnego do wykonania przeglądu specjalnego (np. rzeczoznawca,zakład posiadający uprawnienia do napraw, modernizacji lub wytwarzania,jednostka certyfikująca, laboratorium, instytut, konserwator UTB). Osoba kompetentna powinna być rzetelna zawodowo
i zdolna do oceny stanu bezpieczeństwa UTB i podjęcia decyzji, jakie środki powinny zostać podjęte w celu zapewnienia dalszej bezpiecznej eksploatacji UTB.
OBOWIĄZKI EKSPLOATUJĄCEGO
Przeprowadzenie działań związanych z resursem oraz oceną stanu technicznego urządzenia, dotyczą eksploatującego.Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia, eksploatujący ma obowiązek:
- kontrolować na bieżąco stopień wykorzystania resursu urządzenia;
- zapewnić poprawność ustalenia resursu dla eksploatowanych urządzeń, adekwatnego do eksploatacji zgodnej z przeznaczeniem;
- podjąć działania, aby zapewnić nowy bezpieczny okres pracy urządzenia po osiągnięciu swojego resursu.
W przypadku braku informacji o przebiegu eksploatacji UTB należy taką informację uzyskać w oparciu o przyjęte założenia norm, uznanych specyfikacji technicznych, wytycznych producentów podobnych urządzeń lub obwiązujących przepisów. Dotyczy to głównie urządzeń dla których wcześniej nie prowadzono rejestracji eksploatacji lub urządzeń zakupionych na rynku wtórnym, które nie posiadają historii eksploatacji.
W celu określenia stopnia wykorzystania resursu ważne jest, aby eksploatujący na bieżąco prowadził rejestr warunków eksploatacji urządzenia. Zapisy powinny dotyczyć nie tylko urządzenia w całości, lecz również poszczególnych mechanizmów, gdyż właśnie one mogą osiągać swój resurs w różnych, czasem wcześniejszych terminach.
W przypadku osiągnięcia przez urządzenie resursu eksploatujący musi podjąć następujące kroki:
- przeprowadzić lub zlecić przeprowadzenie przeglądu specjalnego
- udokumentować wykonanie czynności w ramach przeglądu specjalnego
- wykonać remont kapitalny wg zaleceń zawartych w dokumentach z przeglądu specjalnego.
Należy pamiętać, że niezależnie od wykonywania przeglądów konserwacyjnych i napraw bieżących, w przypadku wykorzystania resursu przez urządzenie lub jego mechanizm, obowiązkiem eksploatującego jest przeprowadzenie lub zlecenie przeprowadzenia przeglądu specjalnego.
Z JAKICH POWODÓW RESURS?
Śledzenie i rejestracja stopnia wykorzystania resursu ma na celu nie tylko rejestrację historii głównych parametrów eksploatacji, ale też uchwycenie momentu, w którym urządzenie należy poddać przeglądowi specjalnemu, aby uniknąć awaryjnego zatrzymania. Dostosowanie się do wymagań resursu daje z jednej strony spełnienia wymogu prawnego, ale i potwierdza bezpieczeństwo pracy maszyn a tym samym bezpieczeństwa ludzi je użytkujących. W kwestiach strategicznych ograniczają ryzyko wystąpienia wypadków oraz przerwania ciągłości realizowanego procesu.
Grzegorz Mazurkiewicz
Materiały źródłowe:
- Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2176).
- Wytyczne UDT dotyczące eksploatacji urządzeń transportu bliskiego – wydanie 2, czerwiec 2019r.
- udt.gov.pl
- dźwignice.info
